“Bir sabah gazetede kimi arkadaşlarımın terör faaliyeti ile suçlandığını okudum. Meskenleri basılmıştı. Sıradaki bendim.”
İstanbul’un Kadıköy ilçesinde buluştuğumuz Irina Gaisina, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Ukrayna’yı işgal kararının akabinde Mart ayında üç çocuğunu ve kocasını geride bırakarak Türkiye’ye gelmiş. St. Petersburg kentini terk eden 39 yaşındaki psikolog, birebir vakitte bir siyasetçi. Üç yıldır muhalefet partisi Yabloko’nun belediye meclis üyesi olan Gaisina, tutuklu Rus muhalif başkan Aleksey Navalni için düzenlenen protestolara, savaş aykırısı aksiyonlara katılmış biri. İş ve tatil için gelip gittiği Türkiye, artık onun meskeni.
Savaş sonrası Rusya’yı terk edenlere süreksiz konaklama ve ruhsal takviye sağlayan “The Ark” isimli küme, ona da dayanak olmuş. Bir mühlet Fatih’te bu kümeye ilişkin bir konutta kaldığını söyleyerek, “Orada bulunanlarla çok düzgün anlaştım zira tıpkı politik geçmişi paylaşıyor, tıpkı lisanı konuşuyorduk” diyor.
Irina Gaisina’nın kredi kartları, savaş sonrası uygulanan yaptırımlar nedeniyle çalışmıyor. Türkiye’de banka hesabı açmış. Türk bir arkadaşının yardımıyla mesken kiraladığını, ailesinin de birkaç hafta içinde İstanbul’a taşınacağını söylüyor. Çocukları eğitimlerine bir sene boyunca internet üzerinden devam edecek. Rusya’ya lakin savaşın bitmesi ve Putin’in gitmesiyle dönebileceklerini ekliyor.
“Bir sene oturma müsaadesi aldım. Sonra Avrupa’ya, tercihen Almanya’ya gitmek istiyoruz. Rusya’da en çok arkadaş etrafımı özleyeceğim. Kimi ülkeyi terk etti, kimi cezaevine girdi. Dağıldık ve bir daha birleşebileceğimizi sanmıyorum. Bu, çok üzücü…”
Ülkesinde gelecek görmeyerek iki sene evvel İstanbul’a taşınan Eva Rapoport, Rus muhaliflere takviye çıkan “The Ark” kümesinin koordinatörlüğünü yapıyor. Mart ayından beri yüzlerce şahsa ulaşan küme, İstanbul’un yanı sıra Ermenistan’ın başşehri Erivan’da da faaliyet gösteriyor. Rapoport, “Siyasi geçmişinden emin olmak ismine müracaatta bulunanlardan bir form doldurmalarını istiyoruz. Kimsenin kapalı ajandası olmadığından, konaklayanların inançta olduğundan emin olmamız gerekiyor” diyor. Savaş sonrası Türkiye’ye üç bin civarında Rus vatandaşının taşındığını varsayım eden koordinatör, kimilerinin ekonomik sebeplerle dönmek zorunda kaldığını anlatıyor.
“Sürgündeki Ruslar için finansal olarak ayakta durabilmek sıkıntı. Birden fazla kişi buradan siyasi iltica talebinde bulunmak üzere Avrupa’ya gitmek istiyor zira Türkiye’de hem iş bulmak hem de topluma entegre olmak kolay değil.”
“Rusya’da ‘mahsur’ kalmak istemedik”
Gürcistan, Ermenistan ve Türkiye, Rusya’yı terk edenlerin üç uğrak durağı. İstanbul’a yerleşen Ruslar, sanal sohbet kümelerinde bir ortaya gelerek nerede ucuz daire tutulacağından nasıl banka hesabı açılacağına kadar birbirlerine danışıyor. Finans ve bilişim kesiminde danışmanlık yapan Ruslan Bobrik (43), kendisinin de bulunduğu bir Telegram kümesinde binlerce Rus vatandaşının bağlantı halinde olduğunu aktarıyor.
Ruslan Bobrik ve Anneliya Garifulina da savaş sonrası Moskova’yı terk ederek İstanbul’a gelenlerden… Bir müddettir Rusya’dan ayrılmayı düşündüklerini, savaş sürecinin taşınma kararını hızlandırdığını anlatıyorlar. Model ve blogger olan Anneliya Garifulina, “Politik durum gitgide berbata gidiyordu, gelecek parlak değildi. Savaş başladığında Rusya’da ‘mahsur’ kalmak istemedik. Ruslan’ın askere çağırılmasından da korktum” diyor. Böylelikle Mart başında köpekleriyle Moskova’dan ayrılmışlar. Rus çift artık Şişli’de oturuyor. Bir sene oturma müsaadeleri var. İkisi de Türkçe dersi alıyor. 35 yaşındaki model, “Hoş bir daireye taşındık. Ruslan ve köpeklerimiz yanımda. Burada konutumda ve inançta hissediyorum. Büyük bir değişim olmadığı sürece dönmeyi düşünmüyoruz. O denli bir değişim de yakın gelecekte mümkün gözükmüyor” diye konuşuyor.
Anneliya Garifulina’nın makyaj tekliflerinde bulunduğu “maquillage_diary” isimli, 10 binden fazla takipçili bir Instagram hesabı var. Savaş nedeniyle Rusya’dan ayrıldığını paylaşmasının akabinde yaklaşık bin takipçi kaybettiğini söylüyor. Toplumsal medya hesabından savaş zıddı paylaşım yapmayı Moskova’dan ayrılmadan düşünmüş fakat kocası bir sorun çıkabileceği telaşıyla pürüz olmuş.
“Rusya’da tabir özgürlüğünün durumu nedeniyle inançta hissetmiyordum. Şu an savaş aksisi olduğunu söylemek inançlı değil mesela.”
Ruslan Bobrik de İstanbul’a yerleşmiş olmaktan keyifli. Ülkesini özleyip özlemediği konusunda ise “Şaşırtıcı bir formda Moskova’yı özlediğimi fark ettim. Aslında rastgele bir şeyi özlemek için epeyce rasyonel bir insanımdır” diyor. Ekonomik krizin geleceğini öngörerek para biriktirdiklerini, savaş kararı beklemediklerini lakin mevcut durumda birikimlerinin işe yaradığını ekliyor. Eşi Anneliya da katılıyor:
“Bizde ‘Kara gün için para biriktir’ derler. Kara gün geldi işte.”
“Rusya’dan ayrılınca çok düzgün hissettim”
Olesia Bessmeltseva (36), St. Petersburg’da yaşayan bir küratörken ülkesini terk etmiş. Bir müddet işsiz kaldıktan sonra savaş kararından iki gün evvel işe girdiğini lakin ona karşın Rusya’yı terk ettiğini anlatıyor.
“Depresif hissediyordum. Politik durumdan mutlu değildim. Sanat alanında muhalif işler yapıyorum. Para kazanmam da zordu.”
Savaş kararı sonrası hayatı tehlikeye giren aktivist bir arkadaşıyla İstanbul’a gelmişler. Havalimanında arkadaşları için bir görüntü çektiğini söz ederek, “O görüntü ile onlara ‘Ben yeterliyim ve düzgün hissetmek hala mümkün’ iletisini vermek istedim. Rusya’dan ayrılınca çok uygun hissettim” diyor. Bessmeltseva, İstanbul’a taşınan birden fazla Rusya vatandaşının bilakis Avrupa’ya gitmek istemiyor. Ülkesini ise özlemiyor.
“Savaş, insanların hayatlarını mahvediyor. En azından kendi hayatını kurtararak muhtaçlık halindeki öbürleri için yararlı olabilirsin. Ben de bunun için çalışacağım.”
