Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçen hafta Özbekistan’ın Semerkant kentinde düzenlenen Şangay İşbirliği Örgütü’nün ŞİÖ başkanlar Bostancı Travesti tepesine katıldı ve hafta sonu tepe dönüşü yaptığı açıklamada da ŞİÖ üyeliğini hedeflediklerini söyledi Üyelik müzakereleri donmuş olsa da resmi olarak Avrupa Birliği’ne AB aday ülke statüsü hâlâ devam eden Buca Travesti ve birebir vakitte NATO üyesi olan Türkiye’nin Batı’ya karşı kurulmuş olan ŞİÖ’ye üyelik hedefiAvrupa ülkelerinde kuşku ve tepkiylekarşılanıyor Pekala ŞİÖ nasıl bir örgüt Neden ve nasıl kuruldu Türkiye’nin ŞİÖ üyeliği Cebeci Travesti mümkün mü
ŞİÖ ne vakit kuruldu
ŞİÖ’nün temeli Çin Rusya Kırgızistan Tacikistan ve Kazakistan tarafından üye ülkeler ortasında inancın artırılması ve bölgesel iş birliği hedefiyle Şangay Beşlisi ismiyle 1996 yılında Cihangir Travesti kurulan örgüte dayanıyor Beşli daha sonra Özbekistan’ın da iştirakiyle üye sayısını altıya çıkardı ve Haziran 2001’deki tepe buluşmasında Şangay İşbirliği Örgütü ismini alarak bölgesel bir yapıya dönüştü Örgüte Haziran 2017’de Çankaya Travesti Hindistan ve Pakistan Eylül 2021’de de İran tam üye olarak katıldı Üye sayısı bugün dokuz olan örgüte Türkiye 2012 Pekin doruğunda diyalog ortağı olarak kabul edildi Bu pozisyon gözlemci ülke statüsünün altında misafir katılımcı statüsünün ise üzerinde yer alıyor
ŞİÖ neden kuruldu
Şangay’da ismini değiştirdiği Haziran 2001’deki tepe toplantısında terörizm ayrılıkçılık ve köktencilikten kaynaklanan tehditlerle çabaya yönelik iş birliğinin daha aktif yürütülmesi kararlaştırıldı Toplantıda buna ait bir mukavele de imzalandı Kuruluşunun asıl maksadı güvenlik olarak bedellendirilen ŞİÖBatı medyasında da Avrupa ülkeleri ve ABD’ye Amerika Birleşik Devletleri karşı bir yük ya da karşı kutup oluşturma teşebbüsü olarak yorumlandı Lakin bununla birlikte oluşum başlangıçta bölgede yeni bir güvenlik ve iş birliği angajmanı ya da Asya Pasifik’te yeni bir model olarak çok dikkate alınmadı Çin ve Rusya’nın önderliğinde temel emeli hudut güvenliği ve bölgedeki barışı sağlamak olduğu söz edilen Şangay Beşlisi ya da daha sonraki ismiyle Şangay İşbirliği Örgütü gücünü Batı tarafından pek fark edilmeden artırdı
Türkiye’nin ŞİÖ ile münasebeti nedir
Türkiye’nin ŞİÖ’de sahip olduğu diyalog ortaklığı statüsü gözlemci statüsüne sahip olmayan üçüncü ülkelerin teşkilatla muhakkak alanlarda sonlu iş birliği yapmalarına imkan sağlıyor Ayrıyeten Suudi Arabistan Mısır ve Katar’a da 2021 yılındaki Duşanbe Doruğu’nda diyalog ortaklığı statüsü verildi Türkiye’nin ŞİÖ ile ilgisi kamuoyunun gündemine ise Erdoğan’ın 2013 yılında yaptığı Bizi Şangay Beşlisi’ne alın AB’yi unutalım iletisi ile gündeme gelmişti Erdoğan’ın bu çıkışı Türkiye’nin AB üyeliğinden vazgeçip ŞİÖ’ye yöneleceği yorumlarına neden olmuştu Cumhurbaşkanı Erdoğan bu niyetini Kasım 2016’daki bir konuşmasında Türkiye bir sefer kendini rahat hissetmeli ‘Benim için varsa yoksa AB’ dememeli Kanaatim bu Mesela Şangay 5’lisinde Türkiye neden olmasın kelamlarıyla daha açık lisana getirdi Erdoğan dünya kamuoyuna ortalarında Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in de olduğu ŞİÖ önderleriyle samimiyetini gösteren fotoğrafların yansımasının akabinde ise hedef ŞİÖ üyeliği dedi
ŞİÖ Türkiye için AB’ye ya da NATO’ya alternatif olur mu
Erdoğan’ın AB’ye üyelik sürecinden hayal kırıklığı içinde olduğu biliniyor AB de Türkiye ile ilerleyen gergin bağlardan bilhassa de 2013 tarihli Seyahat hareketlerinden bu yana sıklıkla yaşanan hak ihlalleri nedeniyle şikayetçi Fakat Türkiye’nin yaşadığı sıkıntılı bağlara karşın Avrupa ve NATO’yla güçlü bağları mevcut Avrupa Kurulu üyesi Türkiye Avrupa ülkeleriyle birlikte imza attığı çok sayıda muahedenin yükümlülüğü altında NATO’nun güçlü ülkelerinden biri olan Türkiye’nin Kuzey Atlantik İttifakı’ndan kopması da kısa vadede hayata geçirilmesi aslında ihtimal dahilinde değil Türkiye’nin Avrupa ve NATO’dan kopmadan NATO ve Batı’nın nüfuzunu engellemek üzere kurulmuş olan ŞİÖ üyeliği ise çok gerçekçi bir mümkünlük olarak görülmüyor Gözlemciler de Türkiye’nin beklenen üyeliğinin Rusya ve Çin’in hegemonyası altına girmek olarak yorumluyor
Türkiye ŞİÖ’ye üye olursa bunun sonuçları neler olabilir
Türkiye Ukrayna krizindeki arabulucu rolüyle Batı’da olduğu kadar Asya’da da nüfuzunu pekiştirdi Ukrayna ve Rusya ortasında tahıl muahedesinin hayata geçirilmesi Türkiye’ye puan kazandırdı Erdoğan Ukrayna’ya taarruz nedeniyle Batı’dan tecrit edilen Putin için de giderek daha kıymetli bir figür haline geldi Bu Türkiye’nin ŞİÖ ile angajmanının gelişebileceği işaretleri verse de Batı ülkeleri bu yakınlaşmayı telaşla izliyor Alman hükümetinin koalisyon ortağı Yeşiller’in dış siyaset sözcüsü Jürgen Trittin NATO ve Avrupa Birliği AB kendilerine Erdoğan’ın başına buyruk tavrını daha ne kadar sineye çekeceğini sormaları gerekiyor diyerek Türkiye’ye ekonomik yaptırımlar uygulanması üzerinde durulmasını istedi Federal hükümetin büyük ortağı Toplumsal Demokrat Parti’nin SPD dış siyaset sözcüsü Nils Schmid ise Erdoğan’ın planlarını büyük bir hata olarak gördüğünü söyledi
DW HS ET
