Almanya’daki pek çok kiracı bugünlerde beğenilen olmayan mektuplar alıyor. Güç fiyatlarındaki dramatik artış nedeniyle, konut sahipleri ve emlak idare şirketleri, ısıtma masrafları için ödenen aylık sabit fiyatları artırıyor. Berlin’deki bir belediye konut kooperatifi, doğal gaz yahut sıvı yakıt ile ısıtılan 31 bin dairesinin sabit sarfiyatlarına yüzde 100’e varan oranda artırım yapılacağını duyurdu.
Bunun kâfi olup olmayacağı ise şimdi belgisiz. Çünkü yüksek güç fiyatlarının gerçek tesiri kiracılar tarafından çabucak hissedilmiyor. Almanya’da doğal gaz, elektrik ve su bedelleri, tüketim ölçüsüne nazaran aylık faturalar yerine sabit avanslar formunda ödeniyor. Dairenin büyüklüğü, hane halkı sayısı ve bir evvelki yılın tüketim ölçüsü üzere faktörler ışığında hesaplanan avans ödemeleri, yıl sonunda gerçek tüketim ölçüsüyle karşılaştırılıyor. Avansın tüketimden fazla olması durumunda, artı bakiye tüketiciye iade ediliyor. Lakin bakiyenin eksi vermesi durumunda, ortadaki farkın tüketici tarafından acilen ödenmesi gerekiyor.
Almanya’da 3 bin konut şirketinin üye olduğu emlak çatı kuruluşu GdW, önümüzdeki yıl her hanenin güç sarfiyatları için, geçen yıla oranla ortalama 3 bin 800 euro daha fazla bütçe ayırması gerekeceğini hesapladı.
Toplumsal barış tehlikede
Saksonya Konut Kooperatifleri Birliği’ne nazaran, toplumsal barış ve refah için alarm zilleri çalıyor: “Bu artışı telafi etmek için ikinci yahut üçüncü sefer tatile gitmekten vazgeçmek kâfi olmayacak. Ortalama gelir seviyesine sahip sıradan ailelerin geçim düşüncesinden bahsediyoruz. Siyasetçiler artık bunu anlamalı.”
İnsanları zorlayan yalnızca artan güç fiyatları değil. Enflasyon çabucak her alanda kendini ziyadesiyle hissettiriyor. Başbakan Olaf Scholz, dünyadaki hiçbir devletin, süratle artan maliyetleri karşılayamayacağını açıkça söz etti. Federal Maliye Bakanı da, “Fiyat artışlarını durdurmak için her şeyi sübvanse etmemiz mümkün değil” diyerek, hükümetin hareket alanının sonlu olduğunu vurguladı. İktisat Bakanı da haftalardır Almanlara güç tasarrufu davetleri yapıyor.
Soğuk suyla duş alın ve kalın giyinin!
Almanya’nın en büyük konut şirketi Vonovia, merkezî doğal gaz sistemiyle ısıtılan konutlardaki oda sıcaklığını geceleri 17 dereceye düşürmeyi planlıyor. Bunun tüketimi yüzde sekiz oranında azaltacağı belirtiliyor. Şirket, gün boyunca ısıtmanın her zamanki üzere devam edeceğini, sıcak su arzının ise bu adımdan şimdilik etkilenmeyeceğini duyurdu.
Saksonya’nın Dippoldiswalde kentinde ise durum farklı. Burada bir konut kooperatifi, bundan bu türlü yalnızca sabah erken, öğle ve akşam saatlerinde kısıtlı müddetlerle sıcak su verileceğini bildirdi. Kiracılara gönderilen mektupta da, kaloriferlerin Eylül ayına kadar kapalı kalacağı belirtildi.
Tüm bu gelişmeler, şu vahim gerçeği bir kere daha gözler önüne serdi: Almanya’nın, Rus doğal gazına olan bağımlılığı çok uzun müddettir hafife alınıyor. Sevkiyatın büyük bir kısmı, gazı Baltık Denizi üzerinden direkt ülkeye getiren Kuzey Akım 1 boru çizgisi üzerinden yapılıyor. İktisat Bakanlığı’na nazaran 2021 yılında Rus doğal gazının toplam sevkiyattaki hissesi yüzde 55 dolayındaydı. Halihazırda ise bu oran yüzde 35 civarında.
Sadece bakım mı yoksa tedarik durdurma mı?
Rusya, arzı büyük ölçüde kısıtladı ve bunu da Kanada’da onarılmakta olan Siemens Energy’ye ilişkin bir gaz türbinin devre dışı kalmasıyla gerekçelendirdi. 11 Temmuz’dan itibaren Kuzey Akım 1 çizgisi bakım için büsbütün kapatıldı. Çalışmaların 10 ila 14 gün ortasında sürmesi planlanıyor. Pekala Rusya, bakımın tamamlanmasından sonra boru sınırını tekrar açacak mı? Kremlin bu mevzuda, “Eksik türbin tamir edilip gelirse, sevkiyatın yapılması mümkün” diyor ve doğal gazı siyasi bir koz olarak kullanmayacağını savunuyor.
En makus senaryoya hazırlanın!
Ancak Alman hükümeti tam da bundan tasa ediyor ve kesintiler nedeniyle Rusya’yı “ekonomik saldırı” yapmakla suçluyor. Berlin’de temkinli bir optimistlik hâkim olsa da olabilecek en makûs senaryoya karşı da hazırlık yapılıyor. Doğal gaz yetersizliğinin sonuçlarını ve artan güç fiyatlarının tesirini hafifletmek için birbiri arkasına yasalar çıkarılıyor.
Örneğin Güç Güvenliği Yasası, gelecekte elektrik üretmek için doğal gaz yakıtlı güç santralleri yerine daha fazla kömür yakıtlı güç santralinin kullanılmasını ve böylelikle gazın ısınma amçlı arzını öngörüyor. Halbuki esas iklim muhafaza gayeleri ortasında, kömür santrallerinin azaltılması da yer alıyordu.
Büyük ekonomik kriz kapıda mı?
Ana muhalefetteki Hıristiyan Demokrat Birlik (CDU) başkanı Friedrich Merz, Federal Meclis’te yaptığı konuşmada, “Federal Almanya Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bu yana en makus ekonomik krize gerçek ilerliyoruz” ikazında bulundu. Ülkenin son 30 yılın en yüksek enflasyon oranını yaşadığını ve on yıllardır birinci kere ticaret istikrarının negatife geçtiğini, yani Almanya’nın ihraç ettiğinden daha fazla mal ithal ettiğini vurgulayan Merz’e nazaran, Alman şirketleri memleketler arası rekabet güçlerini mutlak surette kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya.
Yüzde 12’lik ekonomik küçülme beklentisi
Prognos ekonomik araştırma enstitüsü, geçtiğimiz Haziran ayı sonunda yaptığı bir çalışmada, Rus doğal gazının büsbütün kesilmesinin sonuçlarını inceledi. Bu türlü bir durumda Almanya, öteki ülkelerden gelen sevkiyatın yanı sıra, şimdiye kadar depoladığı doğal gazla yetinmek zorunda kalacak.
Araştırmaya nazaran, arzın durmasından sonraki birinci dört hafta içinde eldeki doğal gaz muhtemelen herkese yetecek ölçüde olmayacak. Kanunlara nazaran, bu türlü bir acil durumda öncelikle özel konutlar, toplumsal hizmetler ve bölgesel ısıtma tedarikçilerinin muhtaçlığı karşılanacağından, sevkiyatın durması en çok sanayi kuruluşlarını olumsuz etkileyecek. Bilhassa demir, çelik, kimya ve camcılık üzere kesimler büyük ziyan görecek ve yaklaşık yüzde 50 oranında üretim kaybı olacak.
Ancak iktisada olumsuz tesirler bu dallarla hudutlu kalmayacak ve yangın öteki kesimlere de sıçrayacak. Prognos, Rus doğal gazının kesilmesi halinde Alman ekonomisin yüzde 12,7 oranında küçülebileceğini varsayıyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse: 2020 baharında pandemi nedeniyle uygulanan tam kapanma sonucu, ikinci çeyrekte gayri safi yurtiçi hasıla yıllık bazda yüzde 9,7 üzere rekor bir oranda küçülmüştü.
