Dünyanın en büyük dördüncü iktisadı olan Almanya’da sendikalar ve patron dernekleri, uzun müddettir iş gücü zahmetinden şikayetçi. Çalışma Bakanlığı da iş gücünde yaşanan eksikliğin, ekonomik büyümeyi sekteye uğrattığı ikazında bulunuyor.
Uzun müddettir yetişmiş iş gücü eksikliğine sorun üretmeye çalışan Alman hükümeti, Türkçe’ye “fırsat kartı” olarak çevrilebilecek “Chancenkarte” ile Avrupa Birliği (AB) dışından yetişmiş iş gücünün Almanya’da çalışmasını mümkün kılacak bir uygulamayı yürürlüğe koymaya hazırlanıyor. Bu, ABD’nin “Yeşil Kart” ya da İngilizcesiyle “Green Card” uygulamasına benzetiliyor.
Çalışma Bakanı Hubertus Heil, Almanya’nın planladığı “fırsat kartı”na ait planlarını hafta içinde duyurdu. Kelam konusu kart sayesinde, yabancı nitelikli çalışanlar, Almanya’ya rastgele bir somut iş teklifi olmaksızın gelerek çalışma bahtı elde edecek. Bu çerçevede bir puanlama sistemine tâbi tutulacak olan adaylarda, aşağıdaki dört kaideden en az üçünü yerine getirmiş olma kaidesi aranacak:
- Üniversite diploması yahut mesleksel beceriler
- En az üç yıllık meslek deneyimi
- Almanca bilgisi yahut Almanya‘da evvelce yaşamış olmak
- 35 yaşının altında olmak.
Çalışma Bakanı Heil, kartların dağıtımında makul kısıtlamaların kelam konusu olacağının da altını çizdi. Buna nazaran,her yıl, iş piyasasının gereksinimine nazaran muhakkak sayıda kart verilecek. Hasebiyle “fırsat kartı”nın sınırsız bir dağıtımı kelam konusu olmayacak.
Çarşamba günü Batı Alman kamu yayın kuruluşu WDR’e konuşan Heil, “Kalifiye göç ve bürokrasiden arındırılmış bir süreçten bahsediyoruz. O yüzden, fırsat kartı alan bireylerin Almanya’ya geldiklerinde masraflarını kendileri karşılayabilecek olmaları çok önemli” sözlerini kullandı.
Genç nüfus giderek azalıyor
Almanya’ya 2016 yılında doktorasını yapmak için gelen ve burada kendi şirketini kuran Sowmya Thyagarajan, Almanya’nın “fırsat kartı” atağının ülkenin göç ve çalışma siyaseti için olumlu bir gelişme olduğuna dikkat çekti. Hükümetin planını DW’ye pahalandıran Thyagarajan, “Bence puan sistemi, yurt dışından buraya gelmek isteyenler için çok yeterli bir fırsat. Bilhassa de Almanya’daki genç nüfusun giderek azaldığı düşünüldüğünde” diye konuştu.
Kendi şirketinin de iş alım süreçlerinde Almanlar ve AB vatandaşlarına öncelik verdiklerini kaydeden Thyagarajan, buna AB vatandaşı olmayan adayların önündeki bürokratik manilerin çok fazla olmasını münasebet gösterdi.
Yeni kartla mahzurlar bitmiyor
Bazı uzmanlar ise Heil’ın duyurduğu ve büyük ilgiyle karşılanan “fırsat kartı”nın sıkıntıları çözmeyeceği görüşünde.
Bonn merkezli Çalışma İktisadı Enstitüsü’nde araştırma yöneticisi olarak vazife yapan Holger Bonin, “Yeni sistem, gereksiz biçimde yüksek mahzurlar oluşturarak sistemi daha da karmaşık hale getiriyor” tenkidinde bulundu. Bonin’e nazaran, Bakan Heil’ın puanlama sistemi daha fazla bürokrasiyi beraberinde getirecek.
DW’ye yaptığı değerlendirmede Bonin, “Neden çok daha kolay hâle getirmiyorlar ki? İnsanlara iş aramaları için vize verin, şayet muhakkak bir mühlet içerisinde iş bulamazlarsa ayrılmak zorunda kalsınlar” teklifinde bulundu. Araştırmacı, “Eğer bu şartlar patronlar için değerliyse, bunları işe alım sürecinde gözetebilirler. Bu şartları sağlamak için bir ön elemeye gereksinimleri yok” değerlendirmesini yaptı.
Puanlama sistemindeki kriterlere eleştiriler
Bakan Heil’ın lisana getirdiği şartların bir kısmının birçok patron için hiçbir kıymet teşkil etmediğini vurgulayan Bonin, örneğin birçok milletlerarası firma bünyesinde çalışma lisanının İngilizce olduğunu, münasebetiyle çalışanlarının da Almanca bilmesine yahut Almanya’da yaşamış olmasına gerek olmadığının altını çizdi.
Thyagarajan ise getirilmesi planlanan yaş kısıtlaması ve iş tecrübesi ön şartını eleştirdi. “İlla 35 yaşının altında olmanız gerekmiyor. Kıymetli olan, hangi vasıflara sahip olduğunuz” değerlendirmesini yapan Thyagarajan, “Bazı iş profilleri için tecrübeye gereksiniminiz yok” diyor.
Almanya’nın nitelikli iş gücü meşakkati yeni bir sorun değil. Alman metal ve elektrik sanayisinin patron dernekleri federasyonu olan Gesamtmetall, dallarında faaliyet gösteren her beş şirketten ikisinin, işçi eksikliği nedeniyle üretim sorunu yaşadıklarını söylüyor. Almanya Zanaatkârlar Birliği (ZDH) ise, ülkenin 250 bin yetişmiş iş gücü eksiği olduğunu lisana getiriyor.
AB üyesi olmayan ülkelerden Almanya’ya göç eden nitelikli çalışanların sayısı, son yıllarda artış göstermesine karşın hâlâ epey düşük. Almanya’da göç ve ahenk konusunda hizmek sunan Mediendienst Integration‘un (Medya Ahenk Hizmetleri) datalarına nazaran, 2019 yılında Almanya’ya gelen nitelikli emekçi sayısı 60 binin biraz üzerinde idi. Bu sayı, Almanya’ya o yıl AB dışından gerçekleşen toplam göçün sadece yüzde 12’sine tekabül ediyor.
Almanya “bürokrasi canavarı”nı yenmek istiyor
Almanya’nın, başka Batı ülkelerine nazaran, nitelikli iş gücü nezdinde alımlı bir ülke olmasının önündeki manilerden biri de, kültürel kimi gerçeklikler. Örneğin öbür birçok ülkeye nazaran Almanya’da İngilizce daha az konuşuluyor. Yetişmiş çalışanların İngilizce konuşabilecekleri ülkeleri tercih ettiklerini söyleyen Thyagarajan, “Tabii burası Almanya, hasebiyle çalışanlarımızın en azından çalışma derecesinde Almanca öğrenmeleri önemli” değerlendirmesini aktardı.
Bir öteki sorun da Alman patronların, diploma, sertifika ve öbür evraklar konusunda epey seçici olmaları. Başka birçok ülkede kabul edilen evrakların bir kısmı, Almanya’da tanınmıyor yahut tanınma müracaatlarının sonuçlanması aylar alıyor. Bonin, “Bu problemlerin bir fırsat kartının yürürlüğe sokulmasıyla çözülmesi imkansız” görüşünü paylaştı.
Almanya’nın sıkıntılarından bir başkası de, patronların önündeki sistemsel sıkıntılar. Örneğin bir çalışanın vasıfları ve dokümanlarının geçerliliğine, Alman federal sistemi çerçevesinde mahallî makamlar karar veriyor. Hasebiyle bir eyalette tanınan bir diploma, diğer bir eyalette tanınmayabiliyor. Dijitalleşme konusunda meseleler yaşayan Almanya’nın kağıt temelli bürokrasisi çerçevesinde, adaylar sıklıkla, diplomalarının çevirilerini noterde tasdik etmek zorunda kalıyor.
Bu sorunun farkında olan Çalışma Bakanı Heil, “Modern bir göç yasasının yanı sıra, vasıfların tanınması sürecinde bürokrasi canavarını yenmemiz gerektiği görüşündeyim”açıklamasını yaptı. Heil, bu çerçevede vasıf ve dokümanların tanınmasından sorumlu merkezi bir devlet kurumunun oluşturulması gerektiğini söyledi.
