Türkiye’de geri dönüşüm tesislerindeki yangınların sayısı her geçen gün artıyor Son bir ay içinde Bursa Anadolu yakası travesti travesti Manisa ve Adana’da bulunan üç farklı tesiste üç başka yangın meydana geldi
Kamuoyuna yansıyan datalar geri dönüşüm tesislerinde çıkan yangınların 2017’den bu yana her yıl iki katına varan artışla devam Anadolu yakası travesti travestileri ettiğini geçen beş yılda ise 20’ye katlandığını gösteriyor Çukurova Üniversitesi Su Eserleri Fakültesi’nden Doç Dr Sedat Gündoğdu’nun hazırladığı Türkiye’deki Plastik Geri Dönüşüm Fabrikaları’nın Yangınlarının Açık Bilgi Kaynakları Üzerinden Listelenmesi ve Travesti Anadolu yakası travesti Haritalanması projesine nazaran geri dönüşüm tesislerinde 2017 yılında altı 2018’de 15 2019’da 33 2020’de 65 2021’de 122 ve 2022’nin sekiz ayında 79 yangın tespit edildi
DW Türkçe’ye konuşan uzmanlar yangınların artmasının en değerli nedenini kontrol eksikliği olarak görüyor Yangınların sıklığı atık ithalatına paralel geri dönüşüm tesislerinin sayısındaki artışla da alakalı
Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2020 yılı bilgilerine nazaran Türkiye’de atıkların yüzde 12’sinin geri dönüşümü sağlanırken yüzde 61’lik kısmı tertipli depolama tesislerinde bertaraf ediliyor Ülke içinde geri dönüşüm oranı düşük olmasına karşın Avrupa’dan yapılan atık ithalatı ise yıllık 550 650 bin tonu buluyor
Kasıtlı çıkarıldığına dair şüpheler
Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şube Lideri Selahattin Beyaz yangınların kasıtlı çıkarıldığına dair kuşkulara dikkat çekiyor DW Türkçe’ye konuşan Beyaz İthal edilen atıklardan geri dönüşümü olmayan fazlaca atık oluşması bu atıkların bertaraf zorluk ve maliyetleri geri dönüşüm tesislerine girişi yapılan atıklar ile bildirilen atık ölçüsü ortasındaki tutarsızlıkları gidermenin bir formülü olarak geri dönüşüm tesislerinde kasıtlı yangın kuşkusunu de ortaya çıkarıyor diyor
Beyaz geri dönüşüm tesislerine gelen ithal atıkların bilhassa plastiklerin geri kazanım oranının birden fazla vakit çok düşük olduğunu belirterek oluşan atıkların depolama alanlarına yol kenarlarına bırakıldığına yahut yakılarak yok edilmeye çalıs ıldığına işaret ediyor
Tesis sayısı 10 kat arttı
2014 2018 yılları ortasında Etraf ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı olan etraf mühendisi Prof Dr Mustafa Öztürk de geri dönüşüm tesislerinin sayısının son 10 yılda 10 kat artış gösterdiğini belirterek geri dönüşüm tesislerinin sayısındaki artışla yangınlar ortasında doğrusal bir korelasyon olduğunu söylüyor
DW Türkçe’ye konuşan Öztürk Tesislerin bu kadar çok olması yangınları tetikleyen ögelerden bir tanesi İkincisi bu tesisler çevresel ve yangınla ilgili tedbirler alınmadan çalışıyor Bu nedenle etrafa verdikleri ziyanlar önemli boyutlara ulaşmış durumda diye konuşuyor
Geri dönüşüm tesislerindeki yangınlar nedeniyle etrafa kanser yapan kirleticilerin salındığını belirten Öztürk bu nedenle yangına karşı önemli tedbirler alınması gerektiğine işaret ediyor
AB normlarına uyulmuyor
Bu hususta Avrupa Birliği normlarına nazaran alınması gereken tedbirlerin Türkiye’de geçerli olmadığını vurgulayan Profesör Öztürk’e nazaran plastik atık yangını ile ilgili uzmanlaşmış şahıslar yangın tedbire ile ilgili gerekli prosedürlerin ve kuralların geri dönüşüm tesislerinde oluşup oluşmadığını denetim etmeli ve bu tesislere koşulları yerine getiriyorsa müsaade verilmeli
Yangınla ilgili kontrollerin büyükşehir belediyelerinin sorumluluğunda olduğunu tabir eden Öztürk Büyükşehir belediyelerinin bu tesisleri yangınla ilgili önemli halde denetlemesi lazım Çevresel bakımından da Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Vilayet Müdürlüğü ve Bakanlığın kendisinin denetlemesi gerekiyor diyor
Yangınlar neden çıkıyor
Selahattin Beyaz yangınların yüzde 40’ının elektrik yüzde 30’unun sigara yüzde 20’sinin açık ateş yahut ısı yüzde 10’unun öteki nedenlerden kaynaklandığını söz ediyor
Kayda geçen yangınların yüzde 75’inin İstanbul yüzde 25’inin Adana ve Kocaeli yüzde 5’inin ise başka vilayetlerde meydana geldiğini söyleyen Beyaz yapılan araştırmalarda her üç günde bir yangın çıktığının birtakım geri dönüşüm tesislerin ise iki üç defa yandığının tespit edildiğine vurgu yapıyor Bilhassa yaz aylarında yanıcı olan kâğıt naylon üzere atıkların resen tutuşarak yangına neden olduğunu lisana getiren Beyaz yangından korunma önlemlerinin gereğince alınmadığının yangınların sonuçlarından anlaşıldığını belirtiyor
Beyaz Yangınlara karşı önlemlerin alınamaması bu yangınlarla ilgili tahlillerin üretilmemesi ve bu yangınların daima her yıl bir evvelki yıla nazaran iki katına yakın bir oranda artış göstermesi kabul edilebilir bir durum değil diyor
Ayrıştırmadan ithal ediliyor
Prof Dr Mustafa Öztürk’e nazaran ise yangınlar bir tarafıyla de ithal edilen plastik atıkların mevzuatta belirtilen standartlar ölçüsünde ayrıştırılmadan Türkiye’ye gönderildiğini gösteriyor İngiltere’de yapılan tespitlerde yangınların yüzde 34 40’ının lityum pillerinden yüzde 20 25 civarının ise çabuk alevlenebilir kimyasallardan kaynaklandığının ortaya çıktığına işaret eden Öztürk Lityum pillerinin havayla ve suyla temas etmesi yangına neden olur Bu nedenle bu pillerin plastik atıkların içerisinden evvelden mutlaka ayrıştırılması gerekiyor Tekrar kolay tutuşan kimyasallar evvelden ayıklanmıyorsa bu unsurlar tesislerde önemli yangınlar meydana getirir diye konuşuyor
Milletin attığı çöpleri bile bırakmıyorlar toplayalım
To view this görüntü please enable JavaScript and consider upgrading to a web browser that supports HTML5 video
Meydana gelen yangınlar sonucunda PCB üzere kanser yapan kirleticilerin hâkim rüzgâr tarafında atmosfere salındığını bu havayı soluyan insanların yavaş yavaş kanser hastalığının bir adayı olduğunu vurgulayan Öztürk Avrupa ülkelerinde bu nedenle hastalanan bireylerin bir maliyeti olduğunu söylüyor O maliyet o tesisi işletenden alınıyor Bu yangından sonra şu kadar insanın hayatıyla oynadın bunun bedelini öde’ deniyor diyen Öztürk yangının olduğu yerlerde hudut kıymetlerin üzerinde kirletici bulunursa bunun da temizlenmesi ve eski haline getirilmesi için tesisten önemli bedeller alındığına işaret ediyor
Türkiye’de maliyet düşük
Öztürk Yani plastik atık geri dönüşüm tesisleri Avrupalı niçin kurmuyor niçin genişletmiyor diye sorduğumuz vakit Avrupalıların bir ton plastik atığa bu koşulları sağlamak için 150 dolar harcaması lazım Türkiye’de ise 10 dolar 20 dolar hatta üstüne biraz da para alıyorlar O denli olduğu için bende personellik ucuz bende göçmen çalıştırmak mümkün ve etraf kirliliği baca gazı salınımı çok var Suların kirletilmesi kelam konusu Ve böylelikle benim ülkemde plastik atık çöplüğü oluşuyor diyor
Türkiye’de şimdiye dek 30’a yakın geri dönüşüm tesisinin cezai yaptırıma uğradığını ve kapatıldığını söz eden Öztürk mevzuatta cezaların kâfi olduğunu asıl sorunun ise kontrolde yaşandığını vurguluyor Öztürk Cezalar bana nazaran uygun Fakat bütün olay kontrol ve yaptırım Kontrol yapan da bu işin uzmanı olacak Yaptırım yapan da bu işin uzmanı olacak ve yalnızca Adana bölgesinde değil Mersin Kilis Gaziantep Kocaeli İzmir bölgesinde de ve gibisi yerlerde de plastik atık geri dönüşüm tesisleri var Yaptırım kâfi lakin kontrol yetersiz diye konuşuyor
