Güneş batmayan ülke olarak isimlendirilen İngiltere’nin Kraliçesi 2. Elizabeth hayatını kaybetti.
Uzun bir cenaze perogramından sonra Kraliçe’nin toprağa verilmesinin akabinde ülkede monarşi tartışmaları alevlendi.
AA’nın haberine nazaran Elizabeth’in vefatının akabinde İngiliz Milletler Topluluğu’nda monarşiden koparak kendi başkanları tarafından yönetilen cumhuriyetlerin sayısının artıp artmayacağı tartışılıyor.
56 üyeli İngiliz Milletler Topluluğu
İngiliz Milletler Topluluğu, 1949 yılında İngiltere Hükümdarı 6. George periyodunda Londra Deklarasyonu ile kuruldu. İngiltere’nin eski sömürgeleriyle kurulan birliğe üyeliğin aslı özgürlük ve eşitlik olarak belirlendi, İngiltere monarşisinin önderini devlet lideri olarak tanıma kuralı getirilmedi.
Halihazırda 56 üye içinde bunu, sırf İngiltere, Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda’nın da ortalarında bulunduğu 15 ülke kabul ediyor.
Bu ülkelerde devletin lideri kabul edilen İngiltere Hükümdarı ya da Kraliçesi, kendisini temsilen “Genel Vali” atıyor. Başbakan, hükümetin başıyken başbakan tarafından belirlenen hükümet üyeleri, Genel Vali tarafından onaylandıktan sonra atanıyor. Toplulukta çoğunlukla parlamenter demokrasiyi benimsemiş cumhuriyetler bulunuyor.
Birçok ülkede cumhuriyete geçme fikri konuşuluyor
Dünya nüfusunun neredeyse üçte birini oluşturan Topluluğa yalnızca İngiltere’nin eski sömürgeleri dahil değil. Eski Fransız sömürgeleri Ruanda, Mozambik, Gabon ve Togo, İngiliz Milletler Topluluğu’na üye olmayı seçti.
Bugüne kadar sadece İrlanda ve Zimbabve Topluluk çatısından çıkarken Pakistan, Güney Afrika ise çıktıktan bir mühlet sonra geri döndü. Yeni üyeler, kopmalar ya da Topluluk içinde kalarak İngiliz monarşisi ile bağı kesme teşebbüsleri, Topluluğun gündemini vakit zaman meşgul etti.
Topluluk içinde bu tarafta son adımı Karayipler’deki Barbados attı, 30 Kasım 2021’de İngiliz hükümdarı reddederek cumhuriyete geçti. 1952’de başa geçen ve oluşumu bir ortada tutan güç olduğuna inanılan Kraliçe 2. Elizabeth’in vefatını, birliğin geleceğinin yine sorgulanmasına yol açtı. Birçok ülkede cumhuriyete geçme fikri dillendiriliyor.
Avustralya’da monarşiye devam kararı
1999’da Avustralya, cumhuriyete geçişi referanduma götürmüş lakin karşılık ‘hayır’ çıkmıştı. Kraliçenin vefatının akabinde fikri sorulan Başbakan Anthony Albanese, yas tutulan bir devirde bu hususun görüşülmemesi gerektiği yanıtını verdi.
Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern ise Kral 3. Charles’a dayanağını tabir ederken ülkesinin “zaman içinde” cumhuriyete geçeceğini söyledi. 2009’da Karayipler’deki St. Vincent ve Grenada ada ülkesinin yaptığı referandumdan da “İngiliz monarşisine devam” kararı çıktı.
Antigua ve Barbuda, üç sene içinde mevzuyu referanduma götüreceğini duyurdu. Belize, Bahamalar, Jamaika, St. Lucia, St. Kitts ve Nevis’ten de benzeri sesler yükseliyor lakin şimdi net açıklamalar yapılmadı.
