Avrupa Parlamentosu-TBMM Karma Parlamento Kurulu Eş Lideri Sergey Lagodinsky, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Şanghay İşbirliği Örgütü’ne (ŞİÖ) üyelik maksadına ait olarak Türkiye’nin stratejik kararsızlık göstermesinin Avrupa Birliği (AB) ile bağlantılara ziyan vereceğini lisana getirdi. İstanbul ziyareti sırasında DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Lagodinsky, “Türkiye’nin NATO üyesi olarak güvenebileceğimiz bir müttefik olması sorunu, net bir problem olmalı” dedi. Seyahat davası sürecini de yakından takip eden Yeşiller partili Alman siyasetçi Sergey Lagodinsky, “Bütün siyasi mahkumlar özgür bırakılmalı” sözlerini kullandı.
Avrupa Parlamentosu-TBMM Karma Parlamento Komitesi Eş Lideri Sergey Lagodinsky’e sorduğumuz sorular ve karşılıkları şöyle:
Deutsche Welle Türkçe: İstanbul’da Temmuz ayında imzalanan Ukrayna ile Rusya ortasındaki tahıl koridoru mutabakatı, Türkiye açısından diplomatik zafer olarak görüldü. Muahede, Türkiye‘nin Avrupa’daki algısını nasıl etkiledi?
Sergey Lagodinsky: Dünya için tahlil bulabildiğimiz her adımın yeterli olduğunu düşünüyorum. Bu açıdan baktığımızda Türkiye’nin dünya için yararlı olduğunu söyleyebiliriz. Rusya’nın bu durumla ilgili birtakım meseleleri olduğunu biliyoruz. Putin tahıl muahedesinin fakir ülkelere yarar sağlamadığını tez etti. Bunu söyleyecek bir yasallığı olmadığı fikrindeyim. İşgal ettiği ve katliam yaptığı bir ülkeden gidecek gıdayı kimin alması gerektiğini eleştirmenin Putin’e kalmadığı kanaatindeyim. Muahedenin devam edeceğini umuyorum. 24 Şubat’ta başlayan durum, Türkiye’nin ve bölgenin stratejik rolünü değiştirdi. Türkiye’nin, Montrö Mukavelesi’nin uygulanması, Ukrayna davasına takviye vermesi ve Ukrayna’ya askeri ekipman sağlaması bir tarafta dururken, öteki tarafta Rusya ile arabuluculuk rolü üstlenmeye çalışması elbette bölge için değerli. Türk ortaklarımızı bu durumu fazla dikkatsizce kullanmamaları konusunda uyarmak isterim. Bizim açımızdan Türkiye müttefik ülke ve NATO üyesi bir ülke. Müttefik olarak çok fazla kararsızlık göstermesi ve siyasi hareket yapmak için istekli olması, durumu giderek zorlaştıracaktır. Bu dediğim, Türkiye’nin yaptırımlar konusundaki tavrını da içeriyor. Yaptırımlar hala orada, işe yaraması için varlar. Bu yaptırımları baltalamaya yönelik rastgele bir teşebbüs dostça bir hareket değildir. Türkiye’nin NATO üyesi olarak güvenebileceğimiz bir müttefik olması sıkıntısı, net bir problem olmalı. Farklı taraflar ortasında hareket yapılırsa bu itimat zedelenebilir.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Şanghay İşbirliği Örgütü‘ne üye olmayı hedeflediklerini açıkladı. Açıklamaya Avrupa Birliği’nden reaksiyonlar geldi. Kelam konusu üyelik gayesinin hayata geçmesi AB ile bağları nasıl tesirler?
Dediğim üzere, güvenilirlik hayli değerli. Türkiye’nin Şanghay Grubu’ndaki ülkelere daha fazla kur yapması, daha az güvenilirlik demek. Bu türlü bir durum olursa Türkiye, Şanghay Kümesi üyesi tek NATO üyesi olacak. Otoriter ortaklarla birebir masada oturacak. Türkiye’nin stratejik kararsızlığa ne kadar gücü yeteceğinden emin değilim. Bu benim ferdî telaşım. Bu stratejik kararsızlık, AB ile ikili bağlar açısından geri tepebilir.
2014 yılında Türkiye vatandaşlarının Schengen vize müracaatlarının yüzde 4‘ü reddedilirken bu oran 2020 yılında yüzde 12,7’ye yükseldi ve giderek de artıyor. Ret oranlarındaki artışı neye bağlıyorsunuz?
Vize sorununu misyon ve ödev olarak görüyorum. Türkiye ziyaretim sırasında vize şikayetlerini ben de duydum. Ziyaretimin sebebi de bu aslında: Dinlemek, öğrenmek ve sonrasında duyduklarımla ilgilenmek için buradayım. Söyleyebileceğim tek şey, sivil toplum üyeleri ile insan hakları savunucularından da müracaatlar gelirken vize sayılarının neden azaltılması gerektiğini anlayamadığım. Bildiğiniz üzere vizeler merkezi hükümetler tarafından veriliyor. Vize sıkıntısının telaş verici olduğunu düşünüyorum ve bu bahisle ilgileneceğim. Toplumumuzu Türkiye vatandaşlarına kapatmak için bir neden yok.
“Homofobik gündem, Türkiye’de hiçbir vakit öncelik olmadı”
İstanbul’da Pazar günü “Büyük Aile Buluşması“ ismi altında LGBTİ hareketi aksisi bir hareket düzenlendi. Radikal İslamcıların siyaset ve toplumsal mevzular üzerindeki tesiri son periyotta artıyor. Bu durumdan tasa duyuyor musunuz?
Evet ve Avrupa Parlamentosu ismine telaşlarımızı çeşitli vesilelerle lisana getirdik. Ziyaretim sırasında LGBTİ aktivistleriyle de bir ortaya geldim ve onların kaygılarını de dinledim. Burası, “İstanbul Sözleşmesi”nin ismini aldığı kentin olduğu ülke. Bu ülke, somut ve gerçekçi tek bir neden olmadan kontrattan çekildi. Homofobik gündem, Türkiye toplumunun zihninde hiçbir vakit öncelik olmadı. LGBTİ tersi gündemin hükümet tarafından yapay bir formda teşvik edilmesinin problemli olduğunu düşünüyorum zira bu teşvikin nerelere varabileceğini gördük. Putin’in Rusya’da özgürlükleri boğmaya yönelik birinci adımı LGBTİ’lere yönelikti zira bu kolay ve ucuz bir yol. Bana nazaran, Türkiye toplumu bu türlü bir tavır sergileyecek pozisyonda değil. Bu formda düşündüğüm için zati Türkiye’nin AB üyeliği müzakerelerinin devamı için uğraş veriyorum.
“İkili alakalarda ilerleme demokrasi alanındaki gelişmeye bağlı”
Gezi davasını yakından takip eden bir isimsiniz. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi‘nin Osman Kavala kararı nedeniyle Türkiye‘nin yaptırımlarla karşı karşıya kalma ihtimali hakkındaki görüşünüz nedir?
Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi bu mevzuyu ele alacak. Türkiye’nin bu biçimde devam etmesi, Avrupa Kurulu tarafından yaptırıma maruz kalma durumunu riske atıyor. Hiçbir ülkenin böylesi değerli bir kurumun prestijine ziyan vermesini göze alamayız, bilhassa de bu periyotta. Hasebiyle yaptırım ihtimalinin gerçeğe dönüşecek olmasından korkuyorum. Açık söylemek gerekirse, bilhassa Kavala davası ile Seyahat aksiyonlarının neden bu noktaya getirildiğini anlayamıyorum. Davanın neden bu kadar uzatıldığını anlayamıyorum. Söz özgürlüğü, protesto özgürlüğü ve ayrıyeten Kavala’nın yaptığı üzere sivil toplumu destekleme özgürlüğü, her demokratik ülkenin olmazsa olmazıdır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararını okudum. Bilhassa Kavala davasını yakından biliyorum. Osman Kavala’nın ve Seyahat tutuklularının suçlamalarına dair ortada somut kanıt yok.
AB’nin bilhassa mülteci mutabakatı ve Ukrayna savaşı nedeniyle Türkiye‘deki antidemokratik uygulamalara sessiz kaldığına dair eleştirileri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Birçok düzeyde karşılıklı bağımlılığın olduğu bir dünyada yaşıyoruz. Avrupa Birliği, Macaristan üzere üyesi olan ülkelerde yaşanan demokrasi ihlallerine dahi tatmin edici karşılık verecek kapasitede değil. Türkiye ise komşu ülke ve kıymetli bir stratejik durumda. Tıpkı vakitte gücün merkezi ve NATO üyesi. Yani hayli karmaşık bir sıkıntı. Delegasyon lideri olarak Avrupa Parlamentosu’nda Türkiye ile bağlarımızda demokrasi ve insan haklarının temel alınması için efor gösterdim. Parlamentoda bu bahiste bir belirsizlik yok. Türkiye’de temel haklar ve demokrasi alanında somut gelişme olmadıkça, Gümrük Birliği ile ilgili projeler ya da vize serbestisinde ilerleme sağlanmayacağı açık. Benim açımdan sorun net. Avrupa Birliği’nin tüm bu sorunlara karşın Türkiye ile alakalarını kesmiyor olması, durumun ne kadar karmaşık olduğunu gösteriyor. Taleplerimizi savunuyoruz. Bütün siyasi mahkumlar özgür bırakılmalı. Kavala hür bırakılmalı, Selahattin Demirtaş özgür bırakılmalı, belediye liderleri özgür kalmalı. Bunun mülteci mutabakatı ile bir ilgisi yok. Türk ortaklarımız da bizim onlara bağımlı olduğumuz üzere onların da bize bağımlı olduğunu unutmamalı. İlgilerin geri dönülemez biçimde ziyan görecek noktaya gelmesi, Türkiye’nin geleceği için de ziyanlı olacaktır. O nedenle birlikte hareket etmeli, bir yanda demokrasiye öteki yanda daha sıkı bağlar kurmaya yanlışsız ilerlemeliyiz. Fakat biri olmadan oburu olmaz.
